Introductie
Beste bezoeker aan het Scheepvaartkwartier! De onderstaande wandeling leidt u langs de mooie kunstobjecten in het Noordelijke en Westelijke deel van onze wijk.
Door te klikken op de knop “Open Google Maps” en de Google Map app te gebruiken, is de wandeling gemakkelijk uit te voeren. De wandeling duurt circa 1 uur. Veel plezier!
Start Wandeling - Vasteland, hoek Schiedamsedijk
Maastorenflat (Vasteland 4-8 en Schiedamsedijk 155-200)
Boven de twee entrees van de Maastorenflat (in 1956 gebouwd door H.D.Bakker) bevinden zich keramische tableaus met afbeeldingen die betrekking hebben op de stad en de haven.
Voor de entree aan de oostkant van de Maastorenflat hangt boven de trap een bronzen frame, waarin een keramisch ajourreliëf is aangebracht: ‘zonder titel’ in 1956 gemaakt door Frans Tuinstra. Bijzonder aan het werk is dat het vrij hangt en dat je tussen de onderdelen van het reliëf door kunt kijken. De voorstelling is een aaneenschakeling van havenarbeiders, zeilschepen, vissen, een zeemeermin, kranen, touwen en een scheepsboeg; een kenmerkend onderwerp voor de wederopbouwtijd. Qua stijl is het modern, gestileerd, grafisch, met kubistische invloeden.
Aan de noordzijde hangt op de gevel een keramisch reliëf van dezelfde kunstenaar. Het werk is in 1956 aangebracht op een wand met glasmozaïekbekleding tijdens de bouw. Het werk is ongeveer 3 meter hoog en zwart/geel van kleur. De voorstelling is van een figuur met een drietand met verwijzingen naar golven en tarwe.
www.architectuurinrotterdam.nl
Long Thin Yellow Legs of Architecture
Coop Himmelb(l)au is een coöperatie van Oostenrijkse architecten, opgericht door Wolf Prix, Helmut Swiczinsky en Michael Holzer. Tot ver in de jaren negentig werkte Coop Himmelb(l)au in het deconstructivisme, waarvoor dit beeld exemplarisch is: niet zoekend naar harmonie en synthese, maar juist naar versnippering, chaos, contrast en beweging in het ontwerp. Het ontwerp was onderdeel van het project ‘Beelden in de Stad’(1988). Het beeld zou aanvankelijk voor café De Unie aan de Westersingel komen, maar het werk was te groot.
De zware, stalen balken en platen zijn grotendeels geverfd in lichte kleuren als geel, wit en azuurblauw.
https://www.bkor.nl/beeld/the-long-thin-yellow-legs-of-architecture/
»» Steek de Scheepstimmermanslaan over en volg de Westzeedijk richting het Koningin Emmaplein
Koningin Emmaplein - Siervaas
De Siervaas uit 1890 benadrukt de statige en historische kwaliteit van het plein en van het Scheepvaartkwartier en is daardoor, ondanks zijn beperkte afmetingen, een blikvanger met een symbolische lading.
Berlage is een belangrijk architect geweest in Nederland, maar is in Rotterdam niet erg actief geweest. Een uitzondering is het ontwerp dat hij maakte voor het Spiekmanmonument: een bouwwerk in de vorm van een monumentale bank, maar door herplaatsing in 1967 is daarvan heel weinig overgebleven. Met deze sloop heeft Rotterdam nog maar één ontwerp van Berlage, namelijk deze Siervaas waarover minder bekend is.
Bij het maken van de foto was de siervaas afgevoerd voor restauratie!
Westzeedijk 126 - 130 - Uilenflat
De drie ingangspartijen van de Uilenflat liggen iets verdiept en verhoogd en worden ingeleid door natuurstenen bloembakken en diverse dierfiguren in zwart Hessisch marmer van de beeldhouwer Altorf. Een dierfiguur (een uil) bevindt zich op nr. 126 rechts boven de poort naar het achter terrein.
Westzeedijk 176 -270 Parkflat
Gekleurde gaten in de betonwand naast de entree Parkflat van Wim van de Weerd (1958).
De architect/kunstenaar Wim van de Weerd ontwierp de gekleurde gaten in de zware betonwand naast de entree. Het werk bestaat uit drie vormen. De grootste vorm is blauw en is óp de wand aangebracht. Een cirkel is uitgespaard. Links daarvan is een kleinere vorm, die tevens uitgespaard is en vanbinnen rood geverfd is. Rechts onderin is nog een kleine vorm uitgespaard, die van binnen geel is. Door de toevoeging van kleur ontstaat er diepte in het werk, maar de compositie zelf is eenvoudig en stelt een vis voor.
De oplevering van de Parkflat was in 1958. De architect is Ernest Groosman. Hij vroeg Wim van de Weerd om een monumentaal werk te maken bij de entree van de Parkflat. Wim van de Weerd (1913 –1996) was van origine architect, maar ook schilder en graficus. Hij was werkzaam bij onder andere het architectenbureau Brinkman en Van der Vlugt in Rotterdam en bij bureau Maaskant. Via zijn werk kreeg hij diverse opdrachten voor monumentale mozaïeken, reliëfs en wandschilderingen. Vooral vanaf de jaren ’40 schilderde hij in zijn vrije tijd veel stillevens, waarin de bewondering voor de kubisten Pablo Picasso en Georges Braque duidelijk doorklinkt.
https://www.architectuurgids.nl/project/search/prj_id/244/searchstring/parkflat
»» Sla aan het einde van de straat de Kievitslaan in
Kievitslaan (Schoonoord)
Hek Schoonoord
Het smeedijzeren hekwerk en de brug geven toegang tot Park Schoonoord In de 18e eeuw hoorde dit hek waarschijnlijk bij een van de oude buitens van de Muizenpolder. In de 19e eeuw was dit het toegangshek van het oude ‘Schoon Oord’ aan de Parklaan en in 1927 door Jacob Mees gekocht en verplaatst naar de Kievitslaan.
Limburg Stirum, Machteld van, De historische tuin SchoonOord nader bekeken
»» loop het parkje in en ga op zoek naar de herdenkingsplaquette en de Japanse lantaarn.
Kievitslaan 8 Herdenkingsplaquette
In Park Schoonoord is een herdenkingsplaquette voor David Mees opgericht. David werd 5 mei 1945 doodgeschoten door de Duitsers. Hij was bezig prikkeldraad voor het tuinhek te verwijderen om illegalen toegang te verschaffen tot de in de tuin opgeslagen benzinevaten. De tekst op de gedenkplaat komt uit zijn dagboek en de tekst onderaan uit het dagboek van zijn moeder. Een Libanon ceder in Schoonoord diende als uitgangspunt voor de boom op de plaquette.
In park Schoonoord is een herdenkingsplaquette voor David Mees die op 5 mei 1945 is doodgeschoten door de Duitsers. Bij het verwijderen van prikkeldraad voor het tuinhek om illegalen toegang te verschaffen en gelegenheid te geven beslag te leggen op vaten benzine, in de tuin opgeslagen, werd hij gegrepen en doodgeschoten. De tekst op de gedenkplaat komt uit zijn dagboek en de tekst onderaan uit het dagboek van zijn moeder. Een Libanon ceder in Schoonoord diende als uitgangspunt voor de boom op de plaquette.
Kievitslaan 8 - Japanse lantaarn
In Park Schoonoord staat een Japanse tuinlantaarn, een geschenk van de Rotterdamse zusterhavenstad Kobe.
In het Park Schoonoord staat een stukje Japan. Er staat namelijk een stenen Japanse tuinlantaarn, een geschenk van de Rotterdamse zusterhavenstad Kobe volgens diverse bronnen op het internet. Dit werd ook bevestigd door een van de twee tuinmannen van Schoonoord. Er staat ook geen plaquette of iets dergelijks bij met een jaartal of de naam van de schenker.
Limburg Stirum, Machteld van, De historische tuin SchoonOord nader bekeken
»» Loop Schoonoord uit, steek de Kievitslaan over en loop het Park in, neem het eerste pad naar rechts, richting Noorse Kerk
Westzeedijk 300 - Ingang Park
Oude stenen toegangspoort met metalen hekken naar het park. Op de rechter stenen zuil is een reliëf te zien van een wapen met daarin links een vis en rechts korenaren, daartussen een ritmische vorm; het wapen van Delfshaven. Op de linker zuil staat een reliëf van een wapen met 4 leeuwen: het wapen van Rotterdam. In 1886 is Delfshaven toegevoegd aan de Gemeente Rotterdam, waarmee het wapen kwam te vervallen. Op beide zuilen staat het jaartal 1908 gegraveerd. Het park is in 1860 ontworpen door de beroemde landschapsarchitecten vader en zoon Zocher.
Westzeedijk 300 - Noorse Zeemanskerk
Dit kerkje van 1914 valt op door dakpannen van leisteen en het fraaie houtwerk. Boven de hoofdingang het gouden beeldje van Olav, de Heilige. Links en rechts een witte pelikaan, symbool van opoffering. Zie hoe zij haar jongen voedt met een stukje vlees van haar eigen borst. Op de hoeken van het gebouw staan geschubde boomstammen. Dit verwijst naar de vroegere Noorse staafkerken die uit overlappende stukjes hout werden opgebouwd. Denk dus niet dat het om stammen van palmbomen gaat! Aan de achterkant zien we drie lammetjes, symbool voor Christus.
Noorse kerkje in het park, Uitgever Norske Sjømannsmisjon, 1981 en Het Noorse kerkje in Het Park, A.C. Nielson, 1981
»» Loop het Park in richting het Heerenhuys / Dudok in het Park
Park - Chaise longue (voor het Heerenhuys)
Dora Dolz, de maakster, was een Spaans-Nederlands beeldend kunstenaar (1941 – 2008) die voor diverse plaatsen in Rotterdam en daarbuiten keramische stoelen en banken heeft vervaardigd. Zij werkte in een decoratieve stijl en gebruikte felle kleurstellingen in haar keramiek, glas, schilderijen en tapijten. Haar vormgeving verraadt haar mediterrane afkomst. Dolz gaf ook les aan de Willem de Kooningacademie, waar ze eerst zelf de opleiding had gevolgd.
Park - Tollens monument
Het Tollens monument is, afgezien van Erasmus, één van de oudste beelden in Rotterdam. Hendrik Tollens (1780-1856) was een Rotterdammer. Hij kwam uit een koopmansmilieu en begon op jeugdige leeftijd met dichten, eerst vooral erotisch, op latere leeftijd vooral over de moraal, liefde voor het vaderland en de verering van allerlei helden. Tollens was een volksdichter, die zonder al te veel diepgang vertolkte wat er leefde onder de mensen. Hij werd in 1815 geridderd in de orde van de Nederlandse Leeuw. Het jaar erna won hij de competitie voor het schrijven van het nieuwe volkslied, ‘Wien Neerlands bloed in de aders vloeit’, een lied dat gezongen werd tot 1932 tot het oudere Wilhelmus zijn versie verdrong. Tollens was zo geliefd, dat er na zijn overlijden een nationaal comité werd opgericht om een passend monument voor hem tot stand te brengen. Zijn standbeeld, gemaakt door J. H. Stracké, werd in 1860 met veel officieel vertoon in Het Park onthuld door koning Willem III in gezelschap van prins Frederik, ministers en andere hoge pieten. De onthulling werd begeleid door 260 muzikanten en zangers en eindigde in het volkslied van Tollens. Het beeld zelf bleek op den duur slecht bestand tegen het Nederlandse klimaat, wat ertoe leidde dat het in de koude maanden beschermd moest worden door een houten beschermmantel. Sinds 1962 is het beeld geïmpregneerd, zodat het nu alle jaargetijden meegaat.
Park - Anton Verhey Monument
Het Anton Verhey Monument is opgericht in 1926 om deze voor Rotterdam belangrijke dirigent, muzikant, componist en muziekleraar te gedenken, die onverwacht op 12 februari 1924 overleed. De maker, John Raedecker stelde zich tot doel om Verheys leven in één enkele figuur te symboliseren. Raedecker koos voor de mythische figuur Orpheus, die, wanneer hij zijn lier bespeelde, mens en dier ademloos kon laten luisteren. Aan Orpheus’ voeten luisteren een aap, leeuw, lam en hond. De tekst op de rand van de sokkel is als volgt: Anton B.H. Verhey – in memoriam – Toonkunstenaar – 2/2 1871 – 2/2 1924. Het beeld is gesigneerd rechtsboven het aapje met JR 1925.
Park - Verloren Parel
De Rotterdamse kunstenares Madeleine Berkhemer bedacht het kunstwerk omdat een speelvoorziening in het gerenoveerde park tot nu toe ontbrak. De ketting is gemaakt door (terrazzo)beton specialist Tomaello.
Het kunstwerk heet De Verloren Parel en is gebaseerd op het patroon van de paden in het 150-jaar oude park. Berkhemer: ''Ik keek naar de plattegrond en dacht: het lijkt wel een soort neergevallen ketting. Later bleken hier ook nog eens zoetwatermossels te leven, daardoor werd het uiteindelijk een parelsnoer." De 67 parels lopen op in grootte, zijn van massief wit terrazzo en aan een scheepskoord 'geregen'. De grootste parels zijn hol van binnen, waardoor kinderen er doorheen kunnen kruipen en op de bollen kunnen klimmen. Bewoners rond het park vroegen de maakster of er ook iets met water aan het ontwerp kon worden toegevoegd. Daarom ligt er een groter gemaakte granieten mossel naast de ketting. Hierin is een fonteintje verwerkt.
Het kunstwerk is op vrijdag 9 oktober 2015 onthuld. In september 2019 overleed Madeleine Berkhemer na een kort ziekbed.
RTV Rijnmond
Persberichten Gemeente Rotterdam
Parkkade 30 - Maastunnel
Mozaïeken bij de ingang van de tunnel, boven de roltrappen van Jaap Gidding en Jan Wijsbroek. De compositie bestaat uit koele blauw gekleurde zeemeermannen op deze noordelijke oever en aan de overkant, de zuidelijke oever een vrolijker compositie van zeemeerminnen.
Onder de Maas, De Maastunnel (1937-1942) In Hoofdstuk 30
Jannes Mulder, Werkstad; 30 industriële monumenten in Rotterdam 1985
»» Loop aan de onderzijde van de heuvel langs de rivier in de richting van de Erasmusbrug
Parkkade - Oorlogsmonument
Op de Parkkade tegen de glooiing van Het Park staat een heel eenvoudige gedenksteen. Hij staat op de lijst van oorlogsmonumenten in Rotterdam met de opmerking dat de herdachte groep "Het Verzet" is. De tekst op de gedenksteen is ook heel sober. Er staat ‘Herdenking van Strijd en Verzet 1940-1945’.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_oorlogsmonumenten_in_Rotterdam
»» Neem de trap omhoog, de heuvel op
Park (op de heuvel naast Restaurant Parkheuvel) - beeld Bordewijk
Op 28 oktober 2017 werd in het park een borstbeeld van Bordewijk, auteur en advocaat, onthuld. Het beeld staat op een locatie die voorkomt in het boek Karakter (1938), de Heuvel in het park nabij het restaurant Parkheuvel, uitkijkend over de rivier; een plek waar Bordewijk graag kwam. Bordewijk is in Amsterdam geboren, woonde vanaf zijn 10e jaar in Den Haag, studeerde in Leiden. In 1913 kwam hij als junior bij het advocatenkantoor van Mr J.G. Schürmann aan de Wijnhaven en later aan de Boompjes in Rotterdam. Het kantoor werd later in de roman ‘Karakter’ geportretteerd. De voortzetting van dit kantoor is ‘Schaap & Partners’ op Parklaan 17. Op de sokkel staat deze zin uit Karakter: ‘Ik heb altijd gedacht, zei hij, dat ik u nog wel eens zou tegenkomen, maar hier … Ik wou nu graag even de rivier samen met u zien. Mag ik?‘
Het beeld is gemaakt door Lillian Mensing, van wie in 2015 een borstbeeld van Bordewijk werd geplaatst in de Haagse Passage.
https://www.boekendingen.nl/wp-nieuws/?p=21880
Karakter, F. Bordewijk, Nijgh & Van Ditmar, 1960
»» Loop verder over de heuvel in oostelijke richting
Park - Grafmonument
Anoeska Grishaver is op driejarige leeftijd door de toenmalige vriend van haar moeder om het leven gebracht en in een kuil in het park begraven op 22 oktober 1986.
Een dag later werd ze, door de moeder en vriend, als vermist bij drukte in warenhuis Termeulen, bij de politie aangegeven.
Op 27 oktober 1986 is ze door de politie in het park gevonden.
De biologische vader Chiel Grishaver is een juridische strijd aangegaan en heeft verschillende partijen nalatigheid verweten.
Zowel politie als vertrouwensarts, orthopedisten en kinderziekenhuis. Het ziekenhuis heeft €250,- aangeboden voor het monument waar hij niet meer op gereageerd heeft
Uiteindelijk heeft hij in 2008 een monumentje voor zijn dochter kunnen oprichten in het park. Een triest verhaal.
Park vanaf de Westerkade (Heuvellaan) - beeld Wilhelmina
Het hardstenen standbeeld Wilhelmina van Charlotte Dorothee v Pallandt werd op 4 mei 1968 door de toenmalige koningin Juliana onthuld. Het kunstwerk verbeeldt koningin Wilhelmina als een onverzettelijke vrouw.
Het beeld werd gemaakt in opdracht van een Rotterdams comité, geleid door K.P. van der Mandele, ter herinnering aan de vrouw die de in de oorlog zwaar getroffen stad zo veel steun had gegeven. In 1987 werd een bronzen exemplaar van het beeld gebruikt voor het Wilhelminamonument tegenover paleis Noordeinde in Den Haag. Charlotte van Pallandt wordt beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse beeldhouwers van de twintigste eeuw.
Wikipedia
Park - Fontein
De fontein met beeldengroep met drie danseressen is een geschenk van de gemeente Rotterdam ter gelegenheid van de opening van Parkzicht in 1999.
Hans Kombrink, wethouder Ruimtelijke Ordening en Cultuur, onthult op maandag 20 november 2000 de fontein van brasserie-restaurant Parkzicht aan de Parklaan 30. De maker van het beeld is onbekend.
Einde van de rondwandeling
Wij, de commissie Geschiedenis en Kunst van de Bewonersorganisatie Scheepvaartkwartier (BOS), hopen dat u van de rondwandeling genoten heeft. U kunt feedback naar ons versturen via ons email adres info@bos-rotterdam.nl
Als u terug wil lopen naar het beginpunt via een kunstroute, ga dan verder met de kunstroute “Van Parklaan naar Willemsplein”